Zabytki

Na terenie gminy nie ma w ogóle zabytków architektury z okresu średniowiecza, poza kościołem w Drzeniowie, jednak gruntownie przebudowanym. Brak także budowli z XVI i XVII wieku. Najstarszą zachowaną, bez zmian budowlą jest kościół w Radzikowie z 1712 roku, wzniesiony w konstrukcji szachulcowej. Murowany kościół w Cybince powstał w latach 1784-1786 i został rozbudowany w 1866 roku, a w Sądowie w 1801 roku powstał kościół klasycystyczny. Kościół neoromański w Białkowie powstał w 1840 roku. Wszystkie wymienione świątynie zbudowano jako zbory protestanckie. Przetrwały do dziś nieliczne siedziby dworskie. Najokazalsze pałace tego terenu, w Cybince z początku XIX wieku i Sądowie z 1734 roku, po roku 1945 popadły w ruinę i zostały rozebrane. Z zachowanych, najwartościowszym architektonicznie jest dwór w Maczkowie z czwartej ćwierci XVIII wieku. XVIII-wieczną metrykę mają też pałace w Białkowie i Radzikowie. Zabudowania folwarczne, zachowane w Białkowie, Bieganowie, Białkówku, Maczkowie, Rąpicach, Rybojedzku i Tawęcinie, pochodzą z drugiej połowy XIX wieku. Niektóre zespoły folwarczne mają zdekomponowane układy przez inwestycje zrealizowane po 1945 roku (Bieganów, Rąpice). Zabudowa mieszkalna i gospodarcza wsi pochodzi z drugiej połowy XIX wieku i początków XX wieku. Wcześniejsze budynki należą do rzadkości.

WYKAZ OBIEKTÓW WPISANYCH DO REJESTRU ZABYTKÓW

• Kościół parafialny w stylu neoromańskim z 1840 r., dom mieszkalny z XIX wieku, dworek z XIX wieku w Białkowie;

• Kościół parafialny w Cybince z XVIII wieku, posiadający cechy klasycystyczne oraz park krajobrazowy;

• Pałac klasycystyczny w Maczkowie zbudowany w XVIII wieku, otoczony parkiem;
• Kościół filialny z 1712 r. i zespół dworski neobarokowy z parkiem w Radzikowie;

• Kościół filialny w stylu późno klasycystycznym z 1801 r. w Sądowie oraz budynek dawnego młyna wodnego;

• Willa z XIX w Koziczynie;

Poza tym do najciekawszych zabytków znajdujących się na terenie gminy należą:

7. Kościół filialny w Drzeniowie;
8. Największe na Ziemi Lubuskiej cmentarze wojenne żołnierzy i oficerów radzieckich znajdujące się w Cybince.

O wartościach kulturowych obszaru gminy decydują:

• archeologiczne ślady zasiedlenia z czasów pradziejowych i średniowiecznych,
• historyczne rozplanowanie, zachowane w rozwiniętych układach wsi,
• zabytki architektury i budownictwa, wpisane do rejestru zabytków oraz objęte ewidencją konserwatorską,
• zespoły folwarczne, jako dominanty przestrzenne w układach wiejskich,
• komponowana zieleń parków dworskich i cmentarzy,

Najcenniejszym zabytkiem archeologicznym jest grodzisko wczesnośredniowieczne nad Odrą, usytuowane naprzeciw ujścia Nysy Łużyckiej. Gród noszący nazwę Szydtów, postał w XI lub XII wieku i przez pewien czas pełnił funkcję kasztelańskiego grodu. Była to najbardziej na północny-zachód wysunięta warownia śląska. Duże wartości naukowe mają również wczesnodziejowe cmentarzyska w Cybince, Białkowie, Grzmiącej, Rąpicach i Uradzie.